คู่มือฉบับสมบูรณ์: LIBER เปิดตัวแนวทาง Digital Scholarship และ Data Science สำหรับบรรณารักษ์ห้องสมุดวิจัย (23 กรกฎาคม 2568)
วันที่ 23 กรกฎาคม 2568 เป็นอีกวันที่น่าสนใจสำหรับวงการห้องสมุดวิจัยทั่วโลก เมื่อ สมาคมห้องสมุดวิจัยแห่งยุโรป (LIBER) ได้ประกาศเผยแพร่ “คู่มือ Digital Scholarship และ Data Science สำหรับบรรณารักษ์ห้องสมุดวิจัย” (Guide to Digital Scholarship and Data Science for Research Library Staff) ผ่านทาง Current Awareness Portal นับเป็นก้าวสำคัญในการยกระดับทักษะและความรู้ของบุคลากรห้องสมุด เพื่อให้สามารถรองรับการเปลี่ยนแปลงทางดิจิทัลและการใช้ข้อมูลในยุคปัจจุบันได้อย่างมีประสิทธิภาพ
บทความนี้จะพาคุณไปเจาะลึกเนื้อหาสำคัญของคู่มือฉบับนี้ พร้อมข้อมูลที่เกี่ยวข้องเพื่อให้คุณเข้าใจถึงความจำเป็นและประโยชน์ของแนวทางดังกล่าว
ทำไมต้องมีคู่มือ Digital Scholarship และ Data Science สำหรับบรรณารักษ์?
ในยุคที่ข้อมูลมีปริมาณมหาศาลและเทคโนโลยีดิจิทัลก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว ห้องสมุดวิจัยไม่ได้เป็นเพียงแหล่งเก็บรักษาและให้บริการทรัพยากรสารสนเทศแบบดั้งเดิมอีกต่อไป แต่ต้องก้าวไปสู่การเป็น “ศูนย์กลางแห่งการเรียนรู้และวิจัยดิจิทัล” บรรณารักษ์ห้องสมุดวิจัยจึงต้องมีทักษะและความเข้าใจในด้าน:
- Digital Scholarship (การศึกษาแบบดิจิทัล): การใช้เทคโนโลยีดิจิทัล เครื่องมือ และวิธีการต่างๆ ในการสร้าง การวิเคราะห์ การเผยแพร่ และการรักษาองค์ความรู้และผลงานวิจัย
- Data Science (วิทยาศาสตร์ข้อมูล): การสกัดความรู้เชิงลึกและข้อมูลเชิงประจักษ์จากข้อมูลปริมาณมหาศาล โดยใช้หลักการทางสถิติ คณิตศาสตร์ และวิทยาการคอมพิวเตอร์
คู่มือฉบับนี้จึงถูกสร้างขึ้นเพื่อเป็น เข็มทิศนำทาง ให้กับบรรณารักษ์และบุคลากรห้องสมุดในการพัฒนาตนเองและสนับสนุนนักวิจัยในสถาบันของตนเองในหลากหลายมิติ
เนื้อหาสำคัญในคู่มือ LIBER
แม้จะยังไม่มีรายละเอียดเชิงลึกของคู่มือฉบับสมบูรณ์เผยแพร่ออกมาในข่าว แต่โดยทั่วไปแล้ว คู่มือลักษณะนี้มักจะครอบคลุมประเด็นสำคัญดังต่อไปนี้:
-
ความเข้าใจพื้นฐานเกี่ยวกับ Digital Scholarship:
- นิยามและความสำคัญ: ทำความเข้าใจว่า Digital Scholarship คืออะไร และมีความสำคัญต่อการวิจัยและวงวิชาการอย่างไร
- เครื่องมือและแพลตฟอร์ม: แนะนำเครื่องมือและแพลตฟอร์มดิจิทัลที่ใช้ในการสร้างสรรค์และเผยแพร่ผลงาน เช่น การทำ Digital Humanities, การสร้าง Digital Archives, การจัดการข้อมูลงานวิจัย
- รูปแบบการเผยแพร่: การทำ Open Access, การสร้าง Repository, การใช้ Social Media เพื่อการสื่อสารงานวิจัย
-
ความเข้าใจพื้นฐานเกี่ยวกับ Data Science:
- วัฏจักรชีวิตของข้อมูล (Data Lifecycle): ตั้งแต่การรวบรวม การจัดเก็บ การประมวลผล การวิเคราะห์ ไปจนถึงการทำลายข้อมูล
- การจัดการข้อมูลงานวิจัย (Research Data Management – RDM): หลักการและแนวปฏิบัติในการวางแผน การจัดเก็บ การจัดระเบียบ การแบ่งปัน และการรักษาข้อมูลงานวิจัย
- เครื่องมือวิเคราะห์ข้อมูล: แนะนำเครื่องมือพื้นฐาน เช่น โปรแกรมสเปรดชีต, ภาษาโปรแกรม (Python, R), ซอฟต์แวร์วิเคราะห์สถิติ
- การแสดงข้อมูล (Data Visualization): เทคนิคและเครื่องมือในการนำเสนอข้อมูลให้เข้าใจง่ายและน่าสนใจ
-
บทบาทของบรรณารักษ์ในการสนับสนุน Digital Scholarship และ Data Science:
- การให้คำปรึกษา (Consultation): การให้คำแนะนำแก่นักวิจัยเกี่ยวกับการใช้เครื่องมือดิจิทัล การวางแผน Data Management Plan (DMP) การเลือกใช้ License สำหรับข้อมูล
- การพัฒนาทักษะ: การจัดอบรม เวิร์คช็อป หรือสร้างแหล่งเรียนรู้สำหรับบุคลากรและนักวิจัย
- การจัดการโครงสร้างพื้นฐาน: การสนับสนุนระบบ Repository, การจัดการข้อมูล, การเข้าถึงแหล่งข้อมูลดิจิทัล
- การส่งเสริมการเข้าถึงและความโปร่งใส: การสนับสนุน Open Science, FAIR Data Principles (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable)
-
กรณีศึกษาและแนวปฏิบัติที่ดี:
- ตัวอย่างความสำเร็จของห้องสมุดอื่นๆ ในการนำ Digital Scholarship และ Data Science มาประยุกต์ใช้
- กรณีศึกษาที่แสดงให้เห็นว่าบรรณารักษ์มีบทบาทสำคัญอย่างไรในการผลักดันงานวิจัย
-
กรอบการพัฒนาทักษะ (Skills Framework):
- การระบุทักษะที่จำเป็นสำหรับบรรณารักษ์ในยุคดิจิทัล
- แนวทางการพัฒนาทักษะอย่างต่อเนื่อง
LIBER: ผู้นำในการขับเคลื่อนห้องสมุดวิจัย
LIBER (Association of European Research Libraries) เป็นองค์กรที่ไม่แสวงหาผลกำไรที่มีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมและพัฒนาห้องสมุดวิจัยทั่วทวีปยุโรป สมาคมฯ ทำงานอย่างใกล้ชิดกับห้องสมุดสมาชิก ผู้กำหนดนโยบาย นักวิจัย และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการวิจัยและการเรียนรู้ในยุคดิจิทัล
การเผยแพร่คู่มือฉบับนี้สะท้อนให้เห็นถึงความมุ่งมั่นของ LIBER ในการเสริมสร้างศักยภาพของบรรณารักษ์ให้มีความพร้อมในการเผชิญกับความท้าทายและคว้าโอกาสที่มาพร้อมกับการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี
ความสำคัญต่อห้องสมุดไทย
แม้ว่าคู่มือนี้จะเน้นไปที่บริบทของยุโรป แต่หลักการและแนวทางที่นำเสนอสามารถนำมาปรับใช้กับห้องสมุดวิจัยในประเทศไทยได้เป็นอย่างดี การทำความเข้าใจและนำคู่มือนี้ไปประยุกต์ใช้ จะช่วยให้:
- ห้องสมุดไทยพัฒนาตนเอง: บรรณารักษ์ไทยมีความรู้ความสามารถในด้าน Digital Scholarship และ Data Science มากขึ้น
- สนับสนุนนักวิจัยไทย: ห้องสมุดสามารถเป็นที่ปรึกษาและสนับสนุนนักวิจัยไทยในการจัดการข้อมูล การใช้เครื่องมือดิจิทัล และการเผยแพร่งานวิจัยในระดับสากล
- ส่งเสริม Open Science: ผลักดันให้เกิดวัฒนธรรมการวิจัยที่เปิดกว้างและโปร่งใสในประเทศไทย
โดยสรุป คู่มือ Digital Scholarship และ Data Science สำหรับบรรณารักษ์ห้องสมุดวิจัยที่ LIBER เผยแพร่ในครั้งนี้ เป็นเอกสารที่ทรงคุณค่าอย่างยิ่งสำหรับบุคลากรห้องสมุดทั่วโลก เป็นเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยให้บรรณารักษ์สามารถปรับตัวและพัฒนาตนเองให้ก้าวทันการเปลี่ยนแปลงของโลกวิจัยดิจิทัล และมีบทบาทสำคัญยิ่งขึ้นในการสนับสนุนกระบวนการสร้างสรรค์และเผยแพร่ความรู้ในอนาคต.
欧州研究図書館協会（LIBER）、研究図書館員のためのデジタル・スカラシップとデータサイエンスに関するガイドを公開
AI ได้ให้ข่าวสารแล้ว
คำถามต่อไปนี้ถูกใช้เพื่อสร้างคำตอบจาก Google Gemini:
เวลา 2025-07-23 08:56 ‘欧州研究図書館協会（LIBER）、研究図書館員のためのデジタル・スカラシップとデータサイエンスに関するガイドを公開’ ได้รับการเผยแพร่ตาม カレントアウェアネス・ポータル กรุณาเขียนบทความโดยละเอียดพร้อมข้อมูลที่เกี่ยวข้องในรูปแบบที่เข้าใจง่าย กรุณาตอบเป็นภาษาไทย