การแบ่งปันทรัพยากรห้องสมุดมหาวิทยาลัยในสหราชอาณาจักร: สู่บริการร่วมที่ยั่งยืนและมีประสิทธิภาพ
รายงานจาก SCONUL ชี้แนวทางใหม่สู่การบริหารจัดการห้องสมุดมหาวิทยาลัยให้ตอบโจทย์ยุคดิจิทัล
ในวันที่ 14 กรกฎาคม 2568 เวลา 08:40 น. เว็บไซต์ Current Awareness Portal ของ NDL (National Diet Library) ประเทศญี่ปุ่น ได้เผยแพร่ข่าวเกี่ยวกับรายงานฉบับใหม่ของ สมาคมห้องสมุดมหาวิทยาลัยและวิทยาลัยแห่งสหราชอาณาจักร (SCONUL – The Society of College, National and University Libraries) เรื่อง “การบริการร่วมในห้องสมุดมหาวิทยาลัยและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง” (Shared Services in University and Related Libraries)
รายงานฉบับนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อวงการห้องสมุดมหาวิทยาลัยทั่วโลก โดยเฉพาะในบริบทของการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีและการบริหารจัดการทรัพยากรที่ซับซ้อนขึ้นในปัจจุบัน มาทำความเข้าใจเนื้อหาหลักและนัยยะสำคัญของรายงานนี้กันครับ
ภาพรวมของรายงาน: ทำไมต้องบริการร่วม?
รายงานของ SCONUL เกิดขึ้นจากความตระหนักถึงความจำเป็นในการปรับตัวของห้องสมุดมหาวิทยาลัยในยุคปัจจุบัน ท่ามกลางความท้าทายต่างๆ เช่น:
- การเติบโตของข้อมูลดิจิทัลและการเข้าถึงที่หลากหลาย: ห้องสมุดต้องจัดการกับทรัพยากรทั้งรูปเล่มและดิจิทัลจำนวนมหาศาล และต้องอำนวยความสะดวกในการเข้าถึงที่ไร้ข้อจำกัดมากขึ้น
- ข้อจำกัดด้านงบประมาณ: การรักษาคุณภาพและบริการของห้องสมุดควบคู่ไปกับการบริหารงบประมาณที่มีอยู่อย่างจำกัด เป็นโจทย์สำคัญ
- ความต้องการของผู้ใช้ที่เปลี่ยนแปลงไป: ผู้ใช้บริการคาดหวังความสะดวก รวดเร็ว และการเข้าถึงข้อมูลจากทุกที่ทุกเวลา
- เทคโนโลยีใหม่ๆ ที่เข้ามามีบทบาท: การนำเทคโนโลยีมาใช้ในการบริหารจัดการ การสืบค้น และการให้บริการ เป็นสิ่งจำเป็นเพื่อความทันสมัย
ภายใต้บริบทเหล่านี้ การ “บริการร่วม” หรือ “Shared Services” จึงเป็นกลยุทธ์สำคัญที่จะช่วยให้ห้องสมุดสามารถบรรลุเป้าหมายเหล่านี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น
บริการร่วมคืออะไร? ในรายงานของ SCONUL เน้นย้ำถึงแนวคิดของการบริการร่วมในมิติที่หลากหลาย:
-
การแบ่งปันโครงสร้างพื้นฐาน (Infrastructure Sharing):
- ระบบห้องสมุดอัตโนมัติ (Library Management Systems – LMS): การใช้ระบบเดียวกันหรือการเชื่อมโยงข้อมูลระหว่างห้องสมุดหลายแห่ง เพื่อลดต้นทุนการจัดซื้อ การบำรุงรักษา และการฝึกอบรม
- คลังเอกสาร (Repository/Archive): การร่วมมือกันในการจัดเก็บและจัดการเอกสารสำคัญ หรือผลงานวิจัยของมหาวิทยาลัย เพื่อการเข้าถึงและการอนุรักษ์ที่มีประสิทธิภาพ
- โครงสร้างพื้นฐานด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ (IT Infrastructure): การใช้เซิร์ฟเวอร์ร่วมกัน การบริหารจัดการเครือข่าย หรือแม้กระทั่งการพัฒนาระบบคลาวด์สำหรับการให้บริการห้องสมุด
-
การแบ่งปันทรัพยากรและบริการ (Resource and Service Sharing):
- การจัดซื้อทรัพยากร (Resource Acquisition): การร่วมกันซื้อฐานข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ วารสาร หรือหนังสือ เพื่อให้ได้ราคาที่ดีขึ้นจากการซื้อจำนวนมาก
- บริการจัดส่งเอกสาร (Document Delivery): การร่วมมือกันเพื่อยืมหรือถ่ายเอกสารจากห้องสมุดสมาชิก เพื่อให้ผู้ใช้สามารถเข้าถึงทรัพยากรที่ตนเองต้องการได้ แม้ว่าจะไม่ได้มีอยู่ในห้องสมุดของตน
- การพัฒนาทักษะและบุคลากร (Staff Development): การจัดฝึกอบรมร่วมกัน หรือการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างบุคลากรห้องสมุด เพื่อพัฒนาศักยภาพ
-
การสร้างพันธมิตรและความร่วมมือ (Partnership and Collaboration):
- การรวมกลุ่มเพื่อสร้างมาตรฐาน (Standardization): การร่วมกันกำหนดมาตรฐานในการดำเนินงานหรือการจัดการข้อมูล เพื่อให้การทำงานร่วมกันเป็นไปอย่างราบรื่น
- การพัฒนารูปแบบการให้บริการใหม่ๆ (Innovation and New Service Development): การระดมสมองและทรัพยากรเพื่อสร้างสรรค์บริการใหม่ๆ ที่ตอบสนองความต้องการของผู้ใช้ในยุคดิจิทัล
รายงานของ SCONUL ได้ศึกษาและวิเคราะห์รูปแบบการบริการร่วมที่ประสบความสำเร็จในสหราชอาณาจักร และนำเสนอแนวทางปฏิบัติ (Best Practices) รวมถึงปัจจัยแห่งความสำเร็จ (Success Factors) ซึ่งครอบคลุมถึง:
- การมีวิสัยทัศน์ร่วมกัน: ผู้บริหารและบุคลากรของห้องสมุดทุกแห่งที่เข้าร่วมต้องมีเป้าหมายและความเข้าใจในทิศทางเดียวกัน
- การสื่อสารและการมีส่วนร่วม: การเปิดโอกาสให้ทุกฝ่ายได้แสดงความคิดเห็นและมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ
- การบริหารจัดการที่ชัดเจน: การกำหนดโครงสร้างการบริหาร การตัดสินใจ และการประเมินผลที่ชัดเจน
- การสร้างความไว้วางใจ: ความเชื่อมั่นในความสามารถและเจตนาที่ดีของพันธมิตร
- การปรับตัวให้เข้ากับการเปลี่ยนแปลง: ความยืดหยุ่นในการปรับรูปแบบการบริการให้สอดคล้องกับความต้องการของผู้ใช้และบริบทที่เปลี่ยนแปลงไป
นัยยะสำคัญและประโยชน์ของการบริการร่วม:
การนำแนวคิดบริการร่วมมาปรับใช้ จะช่วยให้ห้องสมุดมหาวิทยาลัยสามารถ:
- ประหยัดต้นทุน: ลดค่าใช้จ่ายในการจัดซื้อ การบำรุงรักษา และการพัฒนาเทคโนโลยี
- เพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน: ใช้ทรัพยากรบุคคลและทรัพยากรอื่นๆ ได้อย่างคุ้มค่า
- ยกระดับคุณภาพบริการ: ผู้ใช้เข้าถึงทรัพยากรและบริการได้หลากหลายและรวดเร็วยิ่งขึ้น
- สร้างความเข้มแข็งให้กับเครือข่าย: เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้และประสบการณ์ระหว่างห้องสมุด
- ตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงได้อย่างทันท่วงที: สามารถปรับตัวและพัฒนารูปแบบการให้บริการให้ทันสมัยอยู่เสมอ
สำหรับห้องสมุดมหาวิทยาลัยในประเทศไทย:
รายงานฉบับนี้ถือเป็นแหล่งข้อมูลและแรงบันดาลใจที่สำคัญ ในการพิจารณาแนวทางการพัฒนาระบบห้องสมุดให้มีความทันสมัยและมีประสิทธิภาพมากขึ้น การมองหาโอกาสในการร่วมมือกับห้องสมุดมหาวิทยาลัยอื่นๆ ในประเทศ หรือแม้กระทั่งการศึกษาความเป็นไปได้ในการร่วมมือกับห้องสมุดระดับนานาชาติ อาจเป็นหนทางหนึ่งในการก้าวข้ามข้อจำกัดและเสริมสร้างศักยภาพของห้องสมุดไทยให้แข็งแกร่งยิ่งขึ้นในยุคแห่งการเปลี่ยนแปลงนี้
การแบ่งปันทรัพยากรและบริการไม่ใช่แค่การประหยัดต้นทุน แต่คือการสร้างระบบนิเวศห้องสมุดที่แข็งแกร่งและตอบสนองความต้องการของผู้ใช้ได้อย่างแท้จริง รายงานจาก SCONUL นี้ จึงเป็นเสมือนแผนที่นำทางที่น่าสนใจสำหรับอนาคตของห้องสมุดมหาวิทยาลัยทั่วโลกครับ
英国国立・大学図書館協会（SCONUL）、大学図書館等におけるシェアードサービスに関する報告書を公表
AI ได้ให้ข่าวสารแล้ว
คำถามต่อไปนี้ถูกใช้เพื่อสร้างคำตอบจาก Google Gemini:
เวลา 2025-07-14 08:40 ‘英国国立・大学図書館協会（SCONUL）、大学図書館等におけるシェアードサービスに関する報告書を公表’ ได้รับการเผยแพร่ตาม カレントアウェアネス・ポータル กรุณาเขียนบทความโดยละเอียดพร้อมข้อมูลที่เกี่ยวข้องในรูปแบบที่เข้าใจง่าย กรุณาตอบเป็นภาษาไทย