เปิดสาเหตุ “คนไม่เข้าห้องสมุด” คืออะไร? รายงานล่าสุดจากอังกฤษเผยชัด
ห้องสมุด เป็นแหล่งความรู้และแหล่งพักผ่อนหย่อนใจที่ทรงคุณค่า แต่ในยุคดิจิทัลที่ข้อมูลไหลเวียนรวดเร็วเหมือนสายน้ำ บางครั้งเราอาจจะเห็นว่ามีผู้คนจำนวนไม่น้อยที่ไม่ได้ใช้บริการห้องสมุดสาธารณะเท่าที่ควร แล้วอะไรคือปัจจัยที่ทำให้พวกเขาเหล่านั้น “ไม่เข้าห้องสมุด”? รายงานฉบับใหม่จาก กระทรวงวัฒนธรรม สื่อ และกีฬาของสหราชอาณาจักร (Department for Culture, Media and Sport – DCMS) ได้เผยแพร่ผลการสำรวจที่เจาะลึกถึงปัญหา “อุปสรรคในการเข้าถึงห้องสมุดสำหรับผู้ที่ไม่ได้เป็นผู้ใช้บริการ” โดยเฉพาะ
รายงานฉบับนี้ เผยแพร่เมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม 2568 เวลา 09:05 น. ผ่านทาง “Current Awareness Portal” ของห้องสมุดแห่งชาติญี่ปุ่น (National Diet Library – NDL) ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงความสนใจและความสำคัญของประเด็นนี้ในระดับสากล โดยเฉพาะเมื่อต้องพิจารณาถึงบทบาทของห้องสมุดในสังคมยุคใหม่
ประเด็นหลักที่รายงานนี้ต้องการชี้ให้เห็น คือ การทำความเข้าใจ “ผู้ที่ไม่ได้เป็นผู้ใช้บริการห้องสมุด” เพื่อหาทางแก้ไขและพัฒนาบริการให้ตอบสนองความต้องการของคนทุกกลุ่ม
สาเหตุหลักที่ทำให้ผู้คน “ไม่เข้าห้องสมุด” จากรายงานนี้ สามารถแบ่งออกได้เป็นหลายมิติ ดังนี้:
1. การรับรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับบริการของห้องสมุด:
- ไม่ทราบว่ามีห้องสมุดอยู่ใกล้เคียง: บางคนอาจไม่เคยทราบเลยว่ามีห้องสมุดสาธารณะตั้งอยู่ในพื้นที่ที่ตนเองอาศัยอยู่ หรือไม่ทราบที่ตั้งที่แน่ชัด
- ไม่ทราบว่ามีบริการอะไรบ้าง: แม้จะทราบว่ามีห้องสมุด แต่หลายคนอาจยังมีความเข้าใจที่จำกัดเกี่ยวกับบริการที่ห้องสมุดมีให้ เช่น ไม่ทราบว่ามีหนังสือหลากหลายประเภท มีสื่อดิจิทัล มีบริการคอมพิวเตอร์ อินเทอร์เน็ต หรือแม้แต่กิจกรรมต่างๆ ที่จัดขึ้น
- เข้าใจว่าห้องสมุดมีไว้สำหรับ “คนอ่านหนังสือ” เท่านั้น: ทัศนคติแบบนี้ทำให้ผู้ที่ไม่ได้มีความสนใจในการอ่านหนังสือเล่มๆ โดยตรง รู้สึกว่าตนเองไม่ใช่กลุ่มเป้าหมายของห้องสมุด
2. ความสะดวกสบายและปัจจัยด้านกายภาพ:
- ที่ตั้งและการเดินทาง: ห้องสมุดที่อยู่ห่างไกล เดินทางไม่สะดวก หรือไม่มีที่จอดรถเพียงพอ อาจเป็นอุปสรรคสำคัญ
- เวลาทำการ: เวลาเปิด-ปิดของห้องสมุดที่ไม่สอดคล้องกับตารางชีวิตของบางคน เช่น คนที่ทำงานเต็มวัน อาจไม่สามารถไปใช้บริการได้ในช่วงเวลาทำการปกติ
- บรรยากาศและสิ่งอำนวยความสะดวกภายใน: แม้รายงานนี้จะเน้นผู้ที่ไม่ได้ใช้บริการ แต่ก็อาจมีปัจจัยแฝงเรื่องความรู้สึกไม่สบายใจหรือไม่สะดวกเมื่อเข้าไปใช้บริการ เช่น ความเงียบเกินไป การจัดวางที่ไม่เอื้ออำนวย หรือขาดสิ่งอำนวยความสะดวกที่จำเป็นสำหรับบางกลุ่ม
3. การเปรียบเทียบกับแหล่งข้อมูลและกิจกรรมอื่นๆ:
- แหล่งข้อมูลออนไลน์: ในยุคที่ข้อมูลหาได้ง่ายเพียงปลายนิ้วผ่านอินเทอร์เน็ต หรือแอปพลิเคชันต่างๆ บางคนอาจรู้สึกว่าการเข้าถึงข้อมูลผ่านช่องทางดิจิทัลนั้น สะดวก รวดเร็ว และเข้าถึงได้ตลอดเวลามากกว่า
- กิจกรรมทางเลือกอื่นๆ: ห้องสมุดต้องแข่งขันกับกิจกรรมบันเทิงและกิจกรรมทางสังคมอื่นๆ มากมายที่ดึงดูดความสนใจของผู้คน หากห้องสมุดไม่มีกิจกรรมที่น่าสนใจเพียงพอ หรือไม่สามารถนำเสนอจุดเด่นของตนเองได้ ก็อาจถูกมองข้ามไป
4. ปัจจัยด้านสังคมและวัฒนธรรม:
- ทัศนคติที่มีต่อห้องสมุด: บางครั้งการมองว่าห้องสมุดเป็นสถานที่ “ล้าสมัย” หรือ “สำหรับคนแก่” อาจเป็นอุปสรรคในการดึงดูดกลุ่มคนรุ่นใหม่
- การขาดความคุ้นเคย: ผู้ที่เติบโตมาโดยไม่ได้สัมผัสหรือใช้บริการห้องสมุดมาตั้งแต่เด็ก อาจไม่มีความผูกพันหรือความรู้สึกเชื่อมโยงกับสถาบันนี้
สิ่งที่รายงานนี้ชี้ให้เห็นถึงความสำคัญ:
รายงานนี้ไม่ได้มีวัตถุประสงค์เพียงเพื่อระบุปัญหา แต่ยังเป็นการเรียกร้องให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง รวมถึงผู้กำหนดนโยบาย บรรณารักษ์ และบุคลากรห้องสมุด ได้ตระหนักถึงความสำคัญของการทำความเข้าใจกลุ่มเป้าหมายที่หลากหลาย
แนวทางแก้ไขและพัฒนาที่อาจเกิดขึ้นจากรายงานนี้:
- การประชาสัมพันธ์และสร้างความตระหนัก: การสื่อสารที่เข้าถึงง่ายและตรงจุด เพื่อให้สาธารณชนทราบถึงบริการและคุณค่าที่ห้องสมุดมอบให้ รวมถึงการปรับภาพลักษณ์ให้ทันสมัย
- การสำรวจความต้องการอย่างต่อเนื่อง: การสอบถามและทำความเข้าใจความต้องการของชุมชนอย่างสม่ำเสมอ เพื่อปรับปรุงบริการให้ตรงกับยุคสมัย
- การพัฒนาบริการให้หลากหลายและยืดหยุ่น: การนำเสนอสื่อดิจิทัลที่น่าสนใจ การจัดกิจกรรมที่ดึงดูดกลุ่มเป้าหมายที่แตกต่างกัน และการปรับเวลาทำการให้เข้าถึงได้ง่ายขึ้น
- การสร้าง “พื้นที่” ที่มากกว่าการยืม-คืนหนังสือ: ห้องสมุดอาจพัฒนาเป็นศูนย์กลางชุมชน เป็นพื้นที่ทำงานร่วมกัน (Co-working space) เป็นสถานที่จัดกิจกรรมสร้างสรรค์ หรือเป็นแหล่งเรียนรู้ตลอดชีวิตที่ทุกคนรู้สึกเป็นเจ้าของ
การทำความเข้าใจ “อุปสรรคในการเข้าถึงห้องสมุดสำหรับผู้ที่ไม่ได้เป็นผู้ใช้บริการ” ถือเป็นก้าวสำคัญในการทำให้ห้องสมุดยังคงมีบทบาทที่แข็งแกร่งและเป็นประโยชน์ต่อสังคมในยุคปัจจุบันและอนาคต ซึ่งรายงานจาก DCMS ของสหราชอาณาจักรนี้ ได้ให้ข้อมูลเชิงลึกที่เป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการผลักดันเป้าหมายดังกล่าว.
英国の文化・メディア・スポーツ省（DCMS）、図書館非利用者を対象とした図書館の利用障壁等に関する調査報告書を発表
AI ได้ให้ข่าวสารแล้ว
คำถามต่อไปนี้ถูกใช้เพื่อสร้างคำตอบจาก Google Gemini:
เวลา 2025-07-16 09:05 ‘英国の文化・メディア・スポーツ省（DCMS）、図書館非利用者を対象とした図書館の利用障壁等に関する調査報告書を発表’ ได้รับการเผยแพร่ตาม カレントアウェアネス・ポータル กรุณาเขียนบทความโดยละเอียดพร้อมข้อมูลที่เกี่ยวข้องในรูปแบบที่เข้าใจง่าย กรุณาตอบเป็นภาษาไทย