PREMIS: กุญแจสำคัญสู่การเก็บรักษาข้อมูลดิจิทัลในระยะยาว – NDL ญี่ปุ่นเผยแพร่คู่มือฉบับภาษาไทย
วันที่ 18 กรกฎาคม 2568 – สำนักหอสมุดรัฐสภาแห่งชาติญี่ปุ่น (National Diet Library – NDL) ได้ประกาศเผยแพร่คู่มือ “Understanding PREMIS” ฉบับภาษาไทย ซึ่งเป็นเอกสารที่อธิบายถึงมาตรฐาน PREMIS (Preservation Metadata: Implementation Strategies) ที่มีความสำคัญอย่างยิ่งยวดต่อการจัดการและเก็บรักษาข้อมูลดิจิทัลในระยะยาว
การเผยแพร่คู่มือฉบับแปลนี้ถือเป็นข่าวดีสำหรับหน่วยงาน สถาบัน และผู้ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับการจัดการข้อมูลดิจิทัลในประเทศไทย เนื่องจาก PREMIS เป็นมาตรฐานสากลที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางในการกำหนดรูปแบบและโครงสร้างของข้อมูลอภิมาน (metadata) ที่จำเป็นสำหรับการอนุรักษ์ข้อมูลดิจิทัล
PREMIS คืออะไร และทำไมจึงสำคัญ?
ในยุคที่ข้อมูลดิจิทัลทวีความสำคัญมากขึ้นเรื่อยๆ การเก็บรักษาข้อมูลเหล่านี้ให้สามารถเข้าถึงและใช้งานได้ในอนาคตจึงเป็นความท้าทายที่สำคัญ ปัญหาสำคัญประการหนึ่งคือ ข้อมูลดิจิทัลมีความเปราะบาง และอาจเสื่อมสลาย สูญหาย หรือไม่สามารถเข้าถึงได้เมื่อเวลาผ่านไป สาเหตุอาจมาจากหลายปัจจัย เช่น การเปลี่ยนแปลงของฮาร์ดแวร์ ซอฟต์แวร์ รูปแบบไฟล์ที่ล้าสมัย หรือแม้กระทั่งการจัดการที่ไม่เป็นระบบ
PREMIS ถูกพัฒนาขึ้นโดยคณะทำงานเฉพาะกิจของ IFLA (International Federation of Library Associations and Institutions) และ OCCAM (OCLC) เพื่อตอบสนองต่อความต้องการในการกำหนด ข้อมูลอภิมาน (metadata) ที่จำเป็นสำหรับการเก็บรักษาข้อมูลดิจิทัลโดยเฉพาะ ข้อมูลอภิมานเหล่านี้ไม่ใช่เนื้อหาของข้อมูลเอง แต่เป็นข้อมูลที่อธิบายเกี่ยวกับข้อมูลนั้นๆ ซึ่งช่วยให้เราเข้าใจที่มา ประวัติการเปลี่ยนแปลง การดูแลรักษา และวิธีการเข้าถึงข้อมูลในอนาคต
ข้อมูลอภิมาน PREMIS ครอบคลุมอะไรบ้าง?
PREMIS แบ่งข้อมูลอภิมานออกเป็น 4 ประเภทหลักๆ ซึ่งมีความสำคัญต่อการเก็บรักษาข้อมูลดิจิทัล ดังนี้:
- Agents (ตัวแทน): ข้อมูลเกี่ยวกับบุคคล องค์กร หรือระบบที่มีบทบาทในการสร้าง การดูแลรักษา หรือการจัดการข้อมูลดิจิทัล เช่น ผู้สร้างข้อมูล ผู้ดูแลระบบ ผู้คัดลอกข้อมูล
- Objects (วัตถุ): ข้อมูลเกี่ยวกับหน่วยของข้อมูลดิจิทัล เช่น ไฟล์เอกสาร รูปภาพ วิดีโอ รวมถึงกลุ่มของไฟล์หรือชุดข้อมูล
- Events (เหตุการณ์): ข้อมูลเกี่ยวกับการกระทำหรือเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกับข้อมูลดิจิทัล เช่น การสร้าง การคัดลอก การแปลงรูปแบบ การตรวจสอบความถูกต้อง การถูกเข้าถึง
- Entities (หน่วยงาน): คำอธิบายที่เชื่อมโยงระหว่าง Agents, Objects, และ Events เพื่อให้เข้าใจลำดับและบริบทของกระบวนการต่างๆ
ทำไม NDL ญี่ปุ่นจึงเผยแพร่คู่มือ PREMIS ฉบับภาษาไทย?
สำนักหอสมุดรัฐสภาแห่งชาติญี่ปุ่น (NDL) เป็นหน่วยงานชั้นนำด้านการจัดการข้อมูลและห้องสมุดดิจิทัลของญี่ปุ่น และมีความตระหนักถึงความสำคัญของการเข้าถึงข้อมูลที่เป็นประโยชน์สำหรับประชาคมโลก การเผยแพร่คู่มือ “Understanding PREMIS” ฉบับภาษาไทย แสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นของ NDL ในการสนับสนุนการพัฒนาความรู้ด้านการเก็บรักษาข้อมูลดิจิทัลในประเทศไทยและภูมิภาค
การมีคู่มือที่เป็นภาษาไทยจะช่วยให้:
- ผู้เชี่ยวชาญด้านห้องสมุดและสารสนเทศ: สามารถเข้าใจหลักการและแนวปฏิบัติของ PREMIS ได้อย่างลึกซึ้งยิ่งขึ้น และนำไปประยุกต์ใช้ในการพัฒนาระบบการจัดการข้อมูลดิจิทัลของตนเอง
- หน่วยงานภาครัฐและเอกชน: ที่มีการจัดเก็บข้อมูลดิจิทัลจำนวนมาก สามารถวางแผนและดำเนินการเก็บรักษาข้อมูลสำคัญของหน่วยงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและเป็นระบบ
- นักวิชาการและนักวิจัย: ที่ศึกษาด้านการเก็บรักษาข้อมูลดิจิทัล สามารถเข้าถึงแหล่งข้อมูลอ้างอิงที่สำคัญได้โดยตรง
ประโยชน์ของการนำ PREMIS ไปใช้
การนำมาตรฐาน PREMIS มาประยุกต์ใช้ในการเก็บรักษาข้อมูลดิจิทัล จะช่วยให้เกิดประโยชน์ที่สำคัญหลายประการ:
- ความน่าเชื่อถือ (Authenticity): สร้างความมั่นใจว่าข้อมูลที่เก็บรักษามีความถูกต้องและไม่ถูกเปลี่ยนแปลงไปจากต้นฉบับ
- ความสมบูรณ์ (Integrity): รับประกันว่าข้อมูลยังคงครบถ้วน ไม่เสียหาย หรือสูญหาย
- การเข้าถึง (Accessibility): ช่วยให้ผู้ใช้สามารถค้นหาและเข้าถึงข้อมูลได้เมื่อต้องการ
- ความสามารถในการใช้งาน (Usability): ทำให้ข้อมูลยังคงสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ในอนาคต แม้เทคโนโลยีจะเปลี่ยนแปลงไป
- การตรวจสอบย้อนหลัง (Audit Trail): มีบันทึกประวัติการเปลี่ยนแปลงและการจัดการข้อมูลอย่างชัดเจน
การเข้าถึงคู่มือ “Understanding PREMIS” ฉบับภาษาไทย
ผู้ที่สนใจสามารถเข้าถึงคู่มือ “Understanding PREMIS” ฉบับภาษาไทย ได้จากเว็บไซต์ของ Current Awareness Portal ของ NDL ซึ่งเป็นแหล่งเผยแพร่ข้อมูลและข่าวสารล่าสุดเกี่ยวกับโครงการและบริการต่างๆ ของ NDL
ความสำคัญต่อประเทศไทย
ในบริบทของประเทศไทยที่กำลังก้าวสู่ยุคดิจิทัลเต็มรูปแบบ หน่วยงานภาครัฐ สถาบันการศึกษา และองค์กรต่างๆ มีข้อมูลดิจิทัลจำนวนมหาศาลที่จำเป็นต้องได้รับการดูแลรักษาอย่างเป็นระบบ ไม่ว่าจะเป็นเอกสารราชการ ข้อมูลงานวิจัย สื่อบันทึกทางวัฒนธรรม หรือข้อมูลทางธุรกิจ การทำความเข้าใจและนำมาตรฐาน PREMIS ไปประยุกต์ใช้ จะเป็นรากฐานสำคัญในการสร้างระบบการเก็บรักษาข้อมูลดิจิทัลของชาติให้มีความมั่นคงและยั่งยืน
การเผยแพร่คู่มือฉบับภาษาไทยโดย NDL ญี่ปุ่นนี้ นับเป็นโอกาสอันดีที่ผู้เชี่ยวชาญและผู้ที่เกี่ยวข้องในประเทศไทยจะได้เรียนรู้และนำความรู้ไปต่อยอด เพื่อรับมือกับความท้าทายในการเก็บรักษาข้อมูลดิจิทัลในระยะยาวได้อย่างมีประสิทธิภาพ.
国立国会図書館（NDL）、デジタル資料の長期保存に必要なメタデータを定めたPREMISの概説書「Understanding PREMIS」の日本語訳を公開
AI ได้ให้ข่าวสารแล้ว
คำถามต่อไปนี้ถูกใช้เพื่อสร้างคำตอบจาก Google Gemini:
เวลา 2025-07-18 07:07 ‘国立国会図書館（NDL）、デジタル資料の長期保存に必要なメタデータを定めたPREMISの概説書「Understanding PREMIS」の日本語訳を公開’ ได้รับการเผยแพร่ตาม カレントアウェアネス・ポータル กรุณาเขียนบทความโดยละเอียดพร้อมข้อมูลที่เกี่ยวข้องในรูปแบบที่เข้าใจง่าย กรุณาตอบเป็นภาษาไทย